صبح جمعه با گوشه؛ وه که جدا نمی‌شود نقش تو از خیال من

موسیقی ایرانی، همراه نزدیک شعر فارسی، پیام‌های نهفته در غزل و حماسه را در میان مردم عادی می‌پراکند و از آن‌جا که ابزاری سایل بود، توانست بسیاری از نواهای مردمی مناطق گوناگون و نیز الحان طوایف کوچنده ایران و سرزمین‌های مجاور را بازسازی کند و در خود بگنجاند.
دستگاه‌های موسیقی ایرانی که در خنیاگری‌ها و خسروانی‌خوانی‌های الحان دربار ساسانیان ریشه داشت نظام موسیقیایی غرب آسیا، مصر، هند، آسیای میانه و ختن را زیر تاثیر گرفت و شکل داد. در هر محفلی، از مجالس ذکر و سماع صوفیان گرفته تا دوره‌های تلاوت قرآن و قرائت مرثیه و تعزیه، موسیقی درباری و مارش نظامی، سرودها و ثناهای نیایشگاه‌های زردشتی، از تحریرهای شبانگاهی میخانه‌ها گرفته تا صلاهای خاکسارانه درویشان دوره‌گرد و نیلبک‌های چوپانان خردسال، از لالایی‌های لطیف و خواب‌آور مادران گرفته تا بانگ جرس کاروان‌سالاران در بیدارباش اشتران و مسافران، موسیقی ایرانی و آواهای انسانی همراه آن تجربه‌ها و خاطره‌های مشترک قاطبه اهالی ایران را تا آستانه خانه‌های مردم هدایت کرده است.

در این میان سازهای موسیقی ایرانی، از جمله سازهای سیمی نیز در فیضان فرهنگی سهمی داشته‌اند. واژه فارسی تار (به معنای تک‌سیم) نام آلت دسته‌بلند دو کاسه‌ای شده است با شش سیم که در مرکز و محور گروه نوازندگان قرار می‌گیرد، و همین واژه، یعنی تار در معنای سازهای سیمی، جغرافیای پهناوری از یک رشته سازهای سیمی را از گیتار اسپانیایی گرفته تا سیتار هندی، زیر تاثیر خود در آورده است.

صبح جمعه با گوشه شماره ۲۷۴ را در ساندکلاود گوشه بشنوید:

[embedded content]

از مقدمه کتاب ایران: تاریخ مدرن، عباس امانت، انتشارات دانشگاه ییل، ۲۰۱۸، صص ۲۱- ۲۲
نقل و ترجمه فارسی، احمد کریمی‌حکاک، مجله اندیشه پویا، مرداد ۹۷

تیتر: سعدی
وه که جدا نمی‌شود نقش تو از خیال من / تا چه شود به عاقبت در طلب تو حال من

عکس: سقف آرامگاه باباطاهر در همدان

وب دونی...